NE ONKWEHÓN:WE AKOHRONKHAHTSHERA’SHÒN:’A AÓNTSTON TSI NENHATIRÌ:WAIERE NE HOUSE OF COMMONS AND COMMITTEES NONKWÁ:TI

 

 

Karihwaráston ne Standing Committee on
Procedure and House Affairs aorihwà:ke

 

Hon. Larry Bagnell
Tierihwaniarotáhrhoks

 

 

 

OHIARÍHA 2018
42^ht PARLIAMENT, 1^rt SESSION

 

RONANITIOHKWÍSON NE TSI NIKARIHWAIÉ:REN NE KANÓNSHA AORIHWA’SHÒN:’A

TIERIHWANIAROTÁHRHOKS

Hon. Larry Bagnell

TEKENÍHATON-TIERIHWANIAROTÁHRHOKS

Blake Richards

David Christopherson

RATIIÀ:TARE

Chris Bittle

Andy Fillmore (Iah tha’teionnitionhkwakénnies ieià:tare, Standing Order 104(5) tewanónhtons)

David de Burgh Graham

Kevin Lamoureux (Iah tha’teionnitionhkwakénnies ieià:tare, Standing Order 104(5) tewanónhtons)

John Nater

Scott Reid

Ruby Sahota

Scott Simms

Filomena Tassi

Ó:IA RATIIANERENSHERÓN:NI NÉNE RONATIÀ:TARE

Sylvie Boucher

Nathan Cullen

Robert J. Morrissey

Hon. K. Kellie Leitch

Michael Levitt

Ron Liepert

Cathy McLeod

Hon. Erin O’Toole

Romeo Saganash

Raj Saini

Kennedy Stewart

Bob Zimmer

KENTIÓHKWA IONTATHIATÓN:NI

Andrew Lauzon

TSI THATIIANERENSHERÓN:NI TSI IEWENNAHNOTÁHKHWA

Tsi Thatiianerensherón:ni Ka’nikonhraientáhtshera tánon Waterihwatorá:ton Tsi Iontatienawa’sè:tha

Andre Barnes, Teierihwaiestáshions

Michaela Keenan-Pelletier, Teierihwaiestáshions

 

NE RONANITIOHKWÍSON NE KAIANERÉNSHERA TÁNON KANÓNSHA TSI NIKARIHWAIÉ:REN

Ronara’sè:se tsi enhatí:tate ne raoná:wen

IAHIÀ:KHATON NIWÁSHEN IÀ:IA’K WATERIHWATHRÓ:RI

Tsi  ratíshere ne nahò:ten Standing Order 108(3)(a)(iii) iorihwénhton, wahontéweienste náhontste ne Onkwehón:we akohronkhahtshera’shòn:’a néne Ronanitiohkwíson tsi nonkwá:ti ne House of Commons aorihwa’shòn:’a nok wahatirihwanòn:we’ne ne ken’ ní:tsi ahonterihwathró:ri:

 

 

Tsi nahò:ten wa’ón:ni tsi wa’thatiia’torehtánion, enwá:ton nòn:wa enhonthró:ri tsi nahò:ten ronnonhtónnion tsi ioiánere í:ken néne ronanitiohkwisa’ánion sok nè:’e enthatika’én:ion ne House of Commons tóka’ni ne Kakoráshera.

Tiotierénhton Ierákwas

Eh nitioianénha tsi niwatenoniò:ten ne kí:ken waterihwathró:ri tsi entà:'on enhatiién:tere'ne ne Onkwehón:we akohronkhahtshera'shòn:'a ne House of Commons.

Tekeníhaton Ierákwas

Tsi enhatirihwakahrhaténia'te tánon tenhatiia'tó:rehte néne Board of Internal Economy néne akwé:kon tsi niiá:kon ieià:tare ne Onkwehón:we akohronkhahtshera'shòn:'a aóntston néne Members By-Law tiorihwahnirá:ton, nè:'e aó:wen nahotiweiennò:kten tsi nahò:ten ronathrá:ni tsi ratiianerensherón:ni

 

tsi tioterihwatáshawe

Seskéha 25, 2017, wahotihiatonsheró:ta’se ne Standing Committee on Procedure and House Affairs (“the Committee”) Speaker of the House of Commons rohiá:ton tsi nahò:ten rorihwénhton ne Onkwehón:we akohronkhahtshera’shòn:’a aorihwà:ke Kanonshakwe’niiò:ke Ohiaríha  20, 2017. Tsi nahò:ten rohiá:ton, taharihwakétsko tsi, tóka’ enhatirihwanòn:we’ne, ioiánere naontahonnonhtonnión:ko ahontéweienste ne Onkwehón;we akohronkhahtshera’shòn:’a tsi enwaterihwahtén:ti ne Kanonshakwe’niiò:ke.

Kentenhkó:wa 2, 2017, tsi nahò:ten Standing Order 108(3)(a)(vi) karihwí:ne tánon iorihwénhton, sénha wahatirihwanòn:we’ne ne Committee nahontéweienste ne Onkwehón:we akohronkhahtshera’shòn:’a tsi enwaterihwahtén:ti ne House of Commons, thò:ne En’niskó:wa 20, 2018 tahontáshawen wahonterihwáweienste ne ken’ nón:we aorihwà:ke. Korahnéshon khok nón:we nitiawé:non ne kí:ken Onkwehón:we akohronkhahtshera’shòn:’a.

Wa’tehshakotinonhwerá:ton ne Committee akwé:kon tsi niiá:kon iakotià:tare ne kí:ken waterihwaweiénston.

tsi niioterihwatié:ren

A. Tsi nahò:ten House of Commons Speaker rorihwénhton Ohiaríha 20, 2017 tkarihwa’tsò:ron tánon tsi nietsawénsheron.

Onerahtohkó:wa 4, 2017, Robert-Falcon Ouellette, MP, Winnipeg Centre raià:tare, eh House of Commons wahatatià:nene tsi nikahá:wi rotirákwen ne Statements by Members.[1] “Issues of violence being committed against Indigenous women,”[2] ia’thorihwaién:ta’se ne Mr. Ouellette nakonwaiátsheke ne nahò:ten rorì:waien. Iehrhakonhnéha wahatewennón:tahkwe tsi waharihò:kten nahò:ten rorì:waien ne sénha ahoti’nikonhranehrákwahte. Tsi tewenhniserá:ke ohén:ton nenhatá:ti iahahiatonsherínion’te tsi nihaierà:ne, wahonwahronkà:ten ki’ tsi iah thaón:ton eh nahá:iere áse’ken “iah thiekaié:ri tsi niioweiénston tsi niionáktote”[3] ne nahò:ten rorì:waien aorihwà:ke.

Sénha ohna’kèn:ke, wa’thá:ta’ne tánon Iehrhakonhnéha wahatewennón:tahkwe tsi náhe Statements by members shikatátie ne Mr. Ouellette. Iah ki’ wáhi tekaién:tahkwe ónhka aiewennakará:tate tsi nonkwá:ti ne Tiohrhèn:sha tóka’ni O’seronni’kéha.

Ohiaríha 8, 2017 Kanonshakwe’niiò:ke wa’thá:ta’ne ne Mr. Ouellette naharihwanón:ton ahathró:ri, tsi ní:tsi ranonhtónnion, tsi saioterihwate’wáhten tsi nihoianerensherá:ien tsi ótia’ke ne ieia’tarónnion, tánon ne Korahró:non iakotahónshate, iah thé:nen teiako’nikonhraientà:’on thí:ken Onerahtohkó:wa 4, 2017 shahatá:ti. Wahèn:ron tsi kwah “wahóskwekte” tsi tió:to’kte kí:ken Iehrhakonhnéha tsi wá:tons wáhi akawennakaratá:ton ne Tiohrhèn:sha tánon O’seronni’kéha. Wahorihwanón:ton’se ki’ ne Speaker naharì:wenhte ne raohronkháhtshera ahatewennón:tahkwe tsi enwaterihwahtentià:ton ne Kanonshakwe’niiò:ke. Wahshakorihwanón:ton’s ne Parliament aontahóntkahwe ne nahò:ten tehotonhwentsó:ni iakaié:rite nahatià:taren, Iehrhakonhnéha, tsi tenhatihtharónnion ótia’ke ne ieia’tarónnion tsi nikarì:wes enwaterihwahtentià:ton ne Kanonshakwe’niiò:ke.

Waha’nikonhraién:taste ki’ wáhi ne Speaker tsi iah káneka tekahnhè:se ne òn:wa ieia’tarónnion ne ó:ia na’kawennò:tens aiontá:tin ó:ne enwaterihwahtentià:ton ne Kanonshakwe’niiò:ke. Tsi nòn:wa iah thé:nen teió:ien ne Kanonshakwe’niiò:ke ne aiako’nikonhraientásten ne thikawén:nate, entà:’on wáhi Tiohrhèn:sha tóka’ni O’seronni’kéha tentionthna’néta tóka’ni thikawén:nate aiontá:ti ne ki’ wáhi naón:ton aie’nikonhraién:taste néne iontatewennakará:tats, tánon ne Debates akaié:na ne nahò:ten iakothró:ri.

Thò:ne waharihwaién:tere’ne ne Speaker tsi wahèn:ron “ki’ ónhte wáhi iah kwah thaiakoweiénsten ótia’ke ne ieia’tarónnion,”[4] tánon tsi iah thé:nen teká:ien ne akawennakaratá:ton átste nonkwá:ti ne Tiohrhèn:sha tánon O’seronni’kéha. Iah ki’ thé:nen tehotshénrion tsi ronwahnhè:se ne Mr. Ouellette ne ahaterihwahténtia’te tsi raianerensherón:ni ne ken’ nón:we aorihwà:ke.

Seskehkó:wa 25, 2017 Speaker iahshakohiá:ton’se ne Committee ne aontahatirihwakétsko ne aontahonnonhtonnión:ko ahontéweienste tsi nè:’e ieia’tarónnion akó:wen ná:iontste ne Onkwehonwehnéha tsi enwaterihwahtentià:ton ne Kanonshakwe’niiò:ke.

B. Koráhne House of Commons tsi ní:tsi róntstha ne ahronkháhtshera onhwa’kéha tsi ní:tsi kaianerensherá:te.

i. Tsi ní:tsi enkawennakaratá:ton tsi nonkwá:ti ne Tiohrhèn:sha tánon O’seronni’kéha House of Commons nonkwá:ti: Tsi ní:tsi kaianerénshera tkáhnhes.

133 na’teiostón:tere ne Constitution Act, 1867, iorihwahnirá:ton tsi kaianerensherá:ien ne House of Commons nonkwá:ti ne Tiohrhèn:sha tókáni O’seronni’kéha áhontste, Parliament of Canada ó:ni nonkwá:ti tánon tsi enhatihiá:ton tánon enhonteweièn:ton. Ótia’ke ne ahronkháhtshera tkáhnhe Canadian Charter of Rights and Freedoms (Charter) karátie, tsi na’teiostón:tere ne 16 tsi niió:re 19 tkarihwahní:rats tsi sha’tetionátte ne Tiohrhèn:sha tánon O’seronni’kéha Parliament nonkwá:ti. Ken’ nón:we ó:ni kahiá:ton tsi entà:’on tetsá:ron enhatihiá:ton ne Parliament aorihwa’shòn:’a néne akwé:kon nahò:ten enwaterihwasheronníhake tánon enkahiatónhake.[5]

Tsi náhe shihóntstha ne Tiohrhèn:sha tánon O’seronni’kéha Parliament nonkwá:ti, iah tho ní:tsi tetiotáshawe tsi entà:’on sha’takawennakaratá:ton. Tsothohrhkó:wa 1959 shitkahá:wi House of Commons nonkwá:ti ontáweia’te kí:ken kaianerénshera, nè:’e ón:ton sha’thontate’nikonhraién:ta’ne tsi Tiohrhèn:sha tánon O’seronni’kéha wahontá:ti.[6]

Wahonterihwasherón:ni ne ken’ nón:we aorihwà:ke. Official Languages Act (OLA) tkarihwahní:rats tsi nè:’e wahronkhahtsherakwe’ní:ios ne Parliament nonkwá:ti Tiohrhèn:sha tánon O’seronni’kéha nen’ nè:’e, enhonnónhton wáhi ka’ niká:ien énhontste tsi tenhonterihwakén:ni tánon tsi enhonterihwahtentia’tánion. Néne tiotierénhton teiostón:tere iorihwahnirá:ton ó:ni tsi OLA sha’tenkawennakaratá:ton.[7]

ii. Tsi ní:tsi enkawennakaratá:ton tsi nonkwá:ti ne Tiohrèn:sha tánon O’seronni’kéha House of Commons nonkwá:ti: Kaianerénshera tsi ní:tsi tkarihwaka’én:ions.

Ronathontétie néne Committee tsi wa’thonterihwakén:ni tsi é:so ká:ien ne teiostón:tere ne Charter, eh karátie ne Onkwehón:we akoianerénshera, néne iakoienawà:se Nonkwehón:we ná:iontste akohronkháhtshera ne Kanonshakwe’niiò:ke.

35 teiostón:tere Charter nonkwá:ti ioienterè:’on tsi ó:ne kaianerensheratátie ne Onkwehón:we akorihwa’shòn:’a.

2(b) teiostón:tere Charter nonkwá:ti tkáhnhes tsi neniontieránion tsi niiontatewenníio ne nahò:ten aionnonhtonniónhake, aontaiakéhtahkwe, tánon tsi naiako’nikonhro’ténhake. Ronathontétie néne Committee tsi eh karátie tsi iakoianerensherá:ien ná:iontste akohronkháhtshera:

S. 2 (b) ne Canadian Charter tánon néne Quebec Charter “freedom of expression” karihwahní:rats eh karátie aionnónhton á:iontste tsi nonhronkhahtsherò:ten aierá:ko. Iah tó:kenske thaionnonhtónsheke tsi nonhkhahtsherò:ten aiontewennón:tahkwe tóka’ nè:’e iontatehnhè:se aionnónhton tsi nonhronkhahtsherò:ten aiontewennón:tahkwe, kwah tó:kenske nè:’e akó:wen naionnónhton tsi ní:tsi aiontá:ti. Iah nek ashennénhkha té:ken ne akowén:na aiontá:ti; nè:’e wáshohs tsi ní:tsi wátstha tánon tsi nahò:ten kén:ton ne akowén:na aiontá:ti. Nè:’e tkáhas tsi niieia’tò:ten tsi nonkwá:ti ne tsi niiakorihò:ten ne onkwe’shòn:’a. Tsi eh karátie ne aionnónhton nakohronkháhtshera aiontá:ti tsi “freedom of expression” kaienterè:’on iah nè:’e tekarihwastóhtha nakohronkháhtshera aiontá:ti tóka’ni ok wató:ken karihwahniráthon ne ahronkháhtshera aoianerénshera s. 133 nonkwá:ti néne Constitution Act, 1867 tánon ss. 16 tsi niió:re 23 néne Canadian Charter nonkwá:ti.[8]

Ronathontétie néne Committee tsi iah nonwèn:ton thia’teiótshon ne Onkwehón:we akohronkháhtsera tánon ó:nen ken’ shikatátie ohén:ton Charter shontón:ni.[9] 22 teiostón:tere ne Charter aó:wen wathró:ri:[10]

Iah káneka tsi na’teioterihwashonterákwen ne 16 tsi ní:iore 20 [néne tekarihwathè:tha tánon tkáhnhes ne Koráhne aohronkhahtshera’shòn:’a karihwahniráthon] iah tetewatihénthos tánon é:ren tekahawíhtha thé:nen ne kaianerénshera tóka’ni karihwá:wi tóka’ni aiakaon’wéskwen ohén:ton tóka’ni ohnà:ken kí:ken Charter enwatónhnhete thé:nen ne ahronkháhtshera aorihwà:ke néne iah Tiohrhèn:sha tóka’ni O’seronni’kéha té:ken.

25 teiostón:tere ne Charter aó:wen wathró:ri tsi iah thé:ne thiekaié:nas ne Onkwehón:we akoianerénshera tánont si niiontatewenní:io ne Charter:[11]

Nè:’e karihwahní:rats ne Charter tsi iah tha’teiontonhwentsóhon tha’taonni’tonnià:ton ne akaraké:wen tóka’ni é:ren akahawíhton thé:nen onkwehón:we akoianerenshera’shòn:’a néne Koráhne nonkwá:ti thatinákere onkwehón:we eh karátie ne

a)       Thé:nen kaianerensherá:ien ne Royal Proclamation ne Kenténha 7, 1763 shiiosherò:ten; tánon

b)       Thé:nen ne kaianerenshera’shòn:’a ne nòn:wa karihwatátie tsi nonkwá:ti ne tsi tkanonstáthon aoianerenshera’shòn:’a. 

Ronathontétie néne Committee ne tósha aiohtahrhónhake ne Onkwehón:we akohronkháhtshera ne Kanonshakwe’niiò:ke iaweronhátie tsi iah wahronkhahtsherakwe’ní:ios té:ken tsi ní:ioht ne Tiohrhèn:sha tánon O’seronni’kéha.[12] Iotié:ren wáhi tsi ní:tsi kawén:nate ne Onkwehonwehnéha, iaweronhátie tsi iah ohén:ton tha’tekonwatáston tsi ní:ioht ne Tiohrhèn:sha tánon O’seronni’kéha. Nè:’e iothró:ri tetsá:ron ne Charter aó:wen ioianerensherawénhte.[13] Wahatirhihwanòn:we’ne ki’ néne Committee tsi ok wató:ken tsi í:we ne akawennakaratá:ton ne Onkwehonwehnéha ne Hosue of Commons nonkwá:ti.[14]

Ronathontétie ó:ni ‘nene Committee tsi iakotiohkowá:nen wa’erihwanòn:we’ne ne Onkwehonwehnéha akawennohétston House of Commons nonkwá:ti. Article 13(2) néne United Nations Declaration of the Rights of Indigenous Peoples (UNDRIP) wathró:ri “nè:’e akó:wen ne akohronkháhtshera akawennakaratá:ton tánon aiako’nikonhraién:ta’ne ne akaienerénshera tánon ne aiontate’nikonhraién:ta’ne ó:ni ne Onkwehón:we, entà:’on enthonteweièn:ton tsi enhonterien’tatshén:ri oh ní:tsi enhatikwatá:ko kí:ken karì:wate.”[15] Kentenhkó:wa 2010, Koráhne takarihó:wanahte tsi tekonrihwasniè:se ne UNDRIP[16] tánon Onerahtohkó:wa 2016 shitkahá:wi, néne Ohén:ton Í:iente ne Indigenous and Northern Affairs taierihó:wanhte wa’è:ron “kwah ieká:ien tsi na’tekonwarihwasniè:se ne kí:ken iorihwanòn:weht.”[17]

Nè:’e iekà:reks ne akonwaién:tere’ne tsi Onkwehón:we akohronkháhtshera karátie néne Onkwehón:we akoianerénshera néne Call to Action 13 of the Truth and Reconciliation Commission’s Final Report.[18] Tsothóhrha 2015, wahatihrihwaié:na ne Government of Canada thí:ken waterihwathró:ri tánon wahonnì:ron tsi orihwakwé:kon ne Calls to Action enhonhténtia’te.[19] Onerahtohkó:wa 2018, áshen nia’ká:ienhte sahatiwennahnó:ton sok wahonnóhetste ne Bill C-262 néne House of Commons, nè:’e United Nations Declaration on the Rights of Indigenous Peoples Act iorihwénhton. Nè:’e teiotonhwentsó:ni kí:ken kaianerensheráhere ne tsik nenthatirihwaiera’tánion tsi enhatirihwahní:rate tsi to skén:nen tsi nikón:nete ne Government of Canada tánon UNDRIP aotiianerenshera’shòn:’a.

C. Tsi nenkaié:ren tánon tsi ní:tsi enwátston ne ótia’ke ahronkhahtshera’shòn:’a iah ne Tiohrhèn:sha tánon O’seronni’kéha ne House of Commons nonkwá:ti.

Tohkárak nikarì:ware ne wahronkhahtsherakwe’ní:ios tánon ne ótia’ke néne Standing Orders of the House of Commons nonkwá:ti, tsi ní:tsi enwátston tsi enwaterihwahtentià:ton ne Kanonshakwe’niiò:ke tánon aotiohkwa’shòn:’a. Ken’ ká:ien:

• entà:’on ienkaieríhake tsi niiewennaienté:ri néne kaia’takwe’niióston ahronkháhtshera néne iah akáonha teiakó:wen néne Deputy Speaker tánon Chair of the Committees of the Whole (Standing Order 7(2));
• entà:’on tenwathiatonserarenià:ton tóka’ni enkarihwà:rake ne tetsá:ron ne kaia’takwe’niiostánion ahronkháhtshera (Standing Order 32(4)); tánon
• entà:’on tetsá:ron Tiohrhèn:sha tánon O’seronni’kéha enkawennahnó:take ne thé:nen iakarihoriahnerónhake (Standing Order 65).

Tsi ní:tsi nòn:wa í:ken ne kahiatónshera karihwa’né:ken, enwá:ton karihwa’né:ken ne ó:ia nonhronkhahtsherò:ten ne Tiohrhèn:sha tóka’ni O’seronni’keha akahiatónhkwen aró:nen ki’ énska ne tewahronhkhahtsherá:ke ó:ni akahiatónhkwen.[20]

Néktsi, tha’teiotó:te ne Standing Orders tsi nonhronkhahtsherò:tens néne iah Tiohrhèn:sha tóka’ni O’seronni’kéha naóntston tsi enwaterihwahtentià:ton ne Kanonshakwe’niiò:ke. Nek ón:ton nikarihwesónsha enhonthró:ri néne ó:ia nonhronkhahtsherò:ten ahontá:ti, áse’ken nè:’e tenka’nikonhrhá:ren nó:nen ioterihwahtentionhátie tsi tehonterihwakénnies tsi enhatihiá:ton tsi ionteweien’tónhkhwa nonkwá:ti.[21]

Tsothohrhkó:wa  15, 1959, thò:ne tahatirihwakétsko tsi sha’tenkawennakaratá:ton ne Tiohrhèn:sha tánon O’seronni’kéha ne House of Commons nonkwá:ti, nè:’e iohnhonterátie ne nahò:ten 1958 wahatirì:wenhte. Tsi na’tekiátere ne 1867 tsi niió:re 1959, seronhkè:ne sha’thontate’nikonhraién:ta’ne tsi wa’thatihtharónnion néne tsi niká:ien ne ieia’tarónnion énska ronhrónkhahkwe. Tho ní:tsi rontkáhthos néne Committee ieia’tarónnion tsi iah seronhkè:ne tsi enhonterihwahténtia’te tsi ratiianerensherón:ni tsi iah tehoti’nikonhraién:ta’skwe tsi nahò:ten ronthroríhahkwe ne Kanonshakwe’niiò:ke tsik tóka’ Tiohrhèn:sha tókáni O’seronni’kéha ronhrónkhahkwe.

Ohiaríha 2017 shaharì:wenhte, Speaker of the House waharihwakétsko tsi iakoianerensherá:ien ne ieia’tarónnion ne aiontate’nikonhraién:ta’ne, nè:’e taharihwakétsko shaià:ta raià:tare Winnipeg Centre nonkwá:ti.[22]

Nè:’e ó:ni thí:ken Ohiaríha 2017 shaharì:wenhte, ákta ne áshen nia’ká:ienhte Speaker wahatewennáhrho tsi tehonterihwakénnies ne taharihwáthe’te tsi ní:tsi wátston ne ahronkháhtshera ne Kanonshakwe’niiò:ke. Ken’ ká:ien:

8 Tsothóhrha 1964: Ohnà:ken sha’tionni’tónnia’te ne tseià:ta ieià:tare tsi Greek tánon Ratenhnéha wa’ontewennón:tahkwe, Speaker wa’thá:ta’ne tánon wahonwanà:riste ótia’ke ratiia’tarónnion tsi “enkarihwanorónhake wáhi ki’ ónhte naiá:wen tsi tekahtharonniónhake ne ken’ House nonkwá:ti.”.[23]

12 tánon 13 Ohiaríiha 1995: Wahonwarihwanón:ton’se ne Deputy Speaker ne taharihwáthe’te tsi ní:tsi wátston nahronkhahtshera’shòn:’a néne iah Tiohrhèn:sha tánon O’seronni’kéha té:ken ne House nonkwá:ti. Wahshakohró:ri ne ratiia’tarónnion tsi iah thé:nen ne Standing Order nonkwá:ti teiakohnhè:se ná:iontste ahronkháhtshera House nonkwá:ti néne iah Koráhne aó:wen kaia’takwe’niióston ahronkhahtshera’shòn:’a.[24] Shonsaióhrhen’ne, Speaker wahshakorihwanón:ton’se tseià:ta néne House nonkwá:ti iakowenninekèn:’en néne ashénhaton ahronkháhtshera wa’ontewennón:tahkwe ne aionnonhtonnión:ko ne Tiohrhèn:sha tóka’ni O’seronni’kéha á:iontste tsi thé:nen enierihwanón:ton tánon thé:nen entiontá:ti.[25]

Tsi nó:nen iah Tiohrhèn:sha tóka’ni O’seronni’kéha thá:iontste tsi eniontá:ti tsi enwaterihwahtentià:ton ne Kanonshakwe’niiò:ke, néne karihwahnirá:ton tekawennanetáhkwen(26) entkahiá:ton tsi tseià:ta ieia’tarónnion ashénhaton ahronkháhtshera wà:’ontste. Tóka’ teiakowennanetáhkwen tsi iakohiá:ton nakohiatonsherà:ke ne Parliament Publications Directorate aó:wen, eh Tiohrhèn:sha tánon O’seronni’kéha tekawennanetáhkwen karátie. Ken’ ní:ioht tsi kakwatákwen ohén:ton nonkwá:ti ne kahiatónnion, Iehrhakonhnéha iakotewennontáhkwen tseià:ta ne Winnipef Centre ieià:tare Onerahtohkó:wa 4, 2017:

[Cree wa’ontewennón:tahkwe ne tseià:ta ieià:tare tánon nè:’e kí:ken teiakowennanetáhkwen:]

Tóka’ néne ieia’tarónnion ó:ia nonhronkhahtsherò:ten eniontewennón:tahkwe ne iah Tiohrhèn:sha tóka’ni O’seronni’kéha té:ken tánon iah teiakohiá:ton ne tekawennanetáhkwen, iah nè:’e thakarátie néne karihwahnirá:ton tekawennanetáhkwen nonkwá:ti tánon nè:’e kí:ken enkahiatónhake:

[Cree wa’ontewennón:tahkwe ne tseià:ta ieià:tare.]

D. Onkwehonwehnéha tsi ní:tsi enwátston tsi tkaianerensherón:ni tánon aktè:shon nón:we.

i. Koráhne Tsi Tiotenónshate Tsi Thatiianerensherón:ni

Onerahtókha 2008, Standing Committee on Rules, Procedures and the Rights of Parliament wahontéweienste tsi ní:tsi enwátston ne Inuktitut tánon ó:ia Onkwehón:we akohronkhahtshera’shòn:’a Tiotenónshate Tsi Thatiianerensherón:ni. Ne waterihwathró:ri nonkwá:ti, néne Onerahtohkó:wa 14, 2008 wahonterá:ko, néne Committee wahatirá:ko ne Onkwehón:we akohronkhahtshera’shòn:’a aóntston Tiotenónshate Tsi Thatiianerensherón:ni tánon ne tkarihwaié:ri tsi ní:tsi enkaién:take ne akawennakaratá:ton.[26] Wahatirá:ko ki’ wáhi néne Committee ne skenen’shòn:’a iahón:ne tsi nonkwá:ti ne sénha aká:take ne Onkwehonwehnéha ne Tiotenónshate Tsi Thatiianerensherón:ni nonkwá:ti:

• Tiotierénhton, Committee wahatirá:ko kí:ken karihontákwen – tsi niiosnó:re iokwénion – néne tiontashawáhkhwa iakorihwaio’ténstha ne Inuktitut aóntston Tiotenónshate Tsi Thatiianerensherón:ni.
• Tekeníhaton, Committee wahatirá:ko ne skenen’shòn:’a iá:we tsi nonkwá:ti ne Standing Senate Committee on Aboriginal Peoples tánon Senate Standing Committee on Fisheries and Oceans.
• Ashénhaton, ok wató:ken nikarì:wes tsi Inuktitut enwateweiénston, ia’thotirihwaién:ta’se néne Committee ok ní:tsi tenkarihotahrhóksion ne Onkwehón:we akohronkhahtshera’shòn:’a akaién:take Tiotenónshate Tsi Thatiianerensherón:ni nonkwá:ti.

Wahónttoke néne Committee tsi nahò:tenk kaió’tats ne aontatíhake tánon aka’nikonhraientà:’on ne Onkwehonwehnéha tsi nonkwá:ti ne Tiotenónshate Tsi Thatiianerensherón:ni. Ne sénha entkariho’kà:ton, tóka’ nòn:wa enioió’tatshe  ne akarihontákwen tsi tió:to’kte to niieweién:te ne iontatewennakará:tats, tsi tóka’ nòn:wa iakotiohkwásto néne nòn:wa ionhrónkha ne akawennakaratá:ton ne akorihwà:ke.[27]

Tsi ronaterakwenhátie Onerahtohkó:wa 2008, tohkára nihá:ti Inuktitut wahontewennón:tahkwe néne ratiianerensherón:ni.[28] Tsi iah ieká:ien tehotirihontákwen ne tsi nahò:ten wahatirá:ko, iah tehonthón:tats néne Senate ne Inuktitut aóntston tsi enwaterihwahtentià:ton tánon tsi tohkára nia’ká:ienhte wátston nen’ nè:’e.[29]

Entà:’on ioríhonte tsi ní:tsi ohén:ton enhonthró:ri tsi enhontá:ti néne ratiianerensherón:ni[30] ne naón:ton ahatikwatá:ko ne akawennakaratá:ton tsi nonkwá:ti ne wahronkhahtsherakwe’ní:ios néne Chamber Operations and Procedure Office. Parliament Interpretation Services iontatewennakará:tats entehshakonátkahwe. Nó:nen enwá:ton, tekawennanetáhkwen entewatkà:wen ne Tiohrhèn:sha tánon O’seronni’kéha enkahiatónhkwen. Iotkà:te, Inuktitut enkawennakaratá:ton tsi nonkwá:ti ne Tiohrhèn:sha, tsi nè:’e ne O’seronni’kéha aó:wen teiaonhwentsiià:kon owén:na.[31]  

ii. Legislative Assembly Northwest Territories Nonkwá:ti

Sha’tekón:ne ne Onkwehón:we akohronkháhtshera aktóntie ne Tiohrhèn:sha tánon O’seronn’kéha tsi nè:’e kawennakwe’ní:ios Northwest Territories (NWT) nonkwá:ti.[32] Néne Northwest Territories aó:wen Official Languages Act[33] (NWTOLA) 1990 wahatísha nè:’e wáhi nakonwaién:tere’ne tióhton nikawén:nake Nonkwehonwehnéha, sha’tekón:ne ne Tiohrhèn:sha tánon O’seronni’kéha tsi akwé:kon nè:’e kawennakwe’ní:ios kanónskon nonkwá:ti ne Legislative Assembly tánon and NWT aokoráhtshera. Ronaterièn:tare ne NWTOLA tsi nikawén:nake tká:ien NWT nonkwá:ti tánon tsi nikanó:rons tánon nè:’e ratihá:wi ne akanonstá:ton, taonrenià:ton, tánon akakowáhton néne Onkwehón:we akowenna’shòn:’a ^[34].

Nè:’e kí:ken ne tióhton nikawén:nake néne NWTOLA wa’konwatiién:tere’ne, kí:ken áshen nikahwatsí:rake nitioné:non: Dene, Inuit tánon Algonquin/Cree. Nè:’e kí:ken ne wísk Dene nikawén:nake Chipewyan, Gwich’in, North Slavey, South Slavey tánon Tłı̨chǫ Yatıı̀. Nè:’e kí:ken ne áshen nikawén:nake ne Inuit Inuinnaqtun, Inuktitut tánon Inuvialuktun. Cree Algonquin owén:na nen’ nè:’e.

Néne NWTOLA teioia’toréhton, nè:’e akoianerénshera ná:iontste thikawenní:io na’kawennò:ten tsi tenionterihwakén:ni tánon ó:ia Legistalive Assembly aorihwa’shòn:’a; tsi nikaié:ren, tsi niwateweièn:ton tánon tsi nikahiá:ton néne Assembly aó:wen kwah entà:’on Tiohrhèn:sha tánon O’seronni’kéha enkahiatónhkwen; néne tsi niwatonhwentsá:ien aonkwè:ta Commissioner in Executive Council tóka’ nòn:wa iaonterihwániehte thé:nen ne Act ne Tiohrhèn:sha tánon O’seronni’kéha tóka’ni ó:ia na’kawennò:tens takawennanetáhkwen. Ó:ni, ó:ia na’kawennò:tens kahiatónhkwen nó:nen tká:ra’s nonkwá:ti enwaterihóhetste tsi niioterihwahtentionhátie ne Assembly tánon nè:’e rón:nehre ne sha’taontaionátteke tánon sha’takón:ne akwé:kon ne kawennakwe’ní:ios. Enkaién:take wáhi tóka’ ónhkak enionská:neke ne kawennaráston néne onkwe’ta’kéha tewaterihwakénnion Legislative Assembly nonkwá:ti.

Áshen niionáktaien néne iontatewennakaratátstha tsi niiakó:nakte tsi nonkwá:ti ne NWT Legislature Chamber ne ki’ naón:ton ne áshen kawennakwe’ní:ios akawennakaratatonhátie. Thia’teiahia’kserá:ke tekonttenihà:tha ne kí:ken owenna’shòn:’a, tió:konte kawén:naien néne Tłı̨chǫ Yatıı̀, áse’ken nè:’e ionrónkha néne Speaker. Áshen niiá:kon Legislature ieià:tare néne Onkwehonwehnéha ionhrónkha tsi nikarì:wes enwaterihwahtentià:ton.[35]

Tsi ken’ ní:ioht, tió:konte nó:nen Legislature entewatáshawen, tseia’tátshon ne ieia’tarónnion tenhatihthá:ren ne Office of the Clerk ne tahatiiestáshi ne nahò:ten tehonatonhwentsó:ni tsi nonkwá:ti ne owenna’shòn:’a. Ne kawennakwe’ní:io akénhake entà:’on énska ne kí:ken áshen niiorì:wake enkahá:wake:[36]

1. Teiotonhwentsóhon: Tseià:ta ieia’tarónnion ión:tons tsi iah kwah teionhrónkha ne Tiohrhèn:sha tóka’ni ostón:ha ionhrónkha tánon nè:’e ierákwas ne ó:a ní:ioht kawennakwe’ní:io á:iontste nó:nen tenwatonhwéntsohwe. Ne teiotonhwentsóhon owenna’shòn:’a, sha’tekawennakaratá:ton kaienawa’séhtshera enkaién:take ne akwé:kon ieia’tarónnion enwá:ton á:iontste nó:nen iétskote tsi enwaterihwahtentià:ton ne Legislature tánon ne aotiohkwa’shòn:’a katsénhaien.
2. Nahè:’a tsi watstonhátie: Tseià:ta ieia’tarónnion ia’erihwake’tó:ten tsi Tiohrhèn:sha ionhrónkha néktsi í:ienhre ó:ia na’kawennò:ten á:iontste tsi enwaterihwahtentià:ton ne Assembly. Néne nahè:’a tsi watstonhátie owenna’shòn:’a, kwah enkaién:ta;ke ne kawennakaratá:ton kaienawa’séhtshera nó:nen ohén:ton entiontathró:ri (aró:nen ki’ kaié:ri nenkahwistà:’eke ohén:ton) ne Office of the Clerk tóka’ nè:’e teniakotonhwéntso’se néne ieià:tare.
3. Iah tha’teiotonhwentsóhon: Iah tha’teiotonhwentsóhon tsi ní:tsi eniontkáhtho ne kawennakwe’ní:io nó:nen iah ónhka ne ieia’tarónnion iaká:wen tsi ieweién:te á:iontste nowén:nan ó:nen waterihwahtentia’tonhátie ne Assembly. Nó:nen ken’ neniá:wen, iah thakaién:take ne kawennakaratá:ton owenna’shòn:’a néne tsi niioren’nhà:’on.

Tékeni ia’teioiénhton Rules of the Legislative Assembly nón:we tkanà:ton ne karihwahnirá:ton ahronkhahtshera’shòn:’a. Rule 38 iorihwénhton tsi, Statements  by Members nonkwá:ti, Tóka’ thé:nen ne Legislative Assemble (MLA) ieià:tare í:ienhre aiontewennón:tahkwe ísi’ nón:we ne énska karihwahnirá:ton ahronkháhtshera, entà:’on wáhi katokà:ton kahiatónshera néne Speaker aontationtá:ton aró:nen énska enkahwistà:’eke ohén:ton eniontá:ti. Tsi niká:ien MLA ieià:tare néne tekawén:nake eniontá:ti sha’tekasheriie’tí:hen iakowenhtá:ti naiontá:ti tánon entà:’on aró:nen sha’tekasheriie’tí:hen eniontá:ti néne tekeníhaton ahronkháhtshera. Iah thé:nen tehóntstha ne ashennnénhkha ahronkháhtshera ne NWT Legislature.

Ohna’kénhkha, enwá:ton akatá:ton tánon akarihwà:rake Chamber nonkwá:ti tánon kentiohkwakwé:kon nón:we ia’taonhkwatá:se néne iah tekawennakaratatonhátie tsi nonkwá:ti akwé:kon ahronkhahtshera’shòn:’a Legislature nonkwá:ti.

iii. Nunavut Legislative Assembly

3ht na’tekaià:kon ne Nunavut aó:wen Official Languages Act[37] (NOLA) iá:wen tsi “Othore’kéha, Tiohrhèn:sha, tánon O’seronni’kéha” nen’ nè:’e ne wahronkhahtsherakwe’ní:ios Nunavut nonkwá:ti. Nunavut aó:wen Inuit Language Protection Act[38] Inuinnaqtun tánon Inuktitut ioshenná:wi néne Othore’kéha ahronkháhtshera. NOLA tkáhnhes ne Nunavut aohronkhahtshera’shòn:’a sha’taóntston tsi tethonterihwakénnies tánon oià:shon waterihwahtentià:ton aó:wen Legislative Assembly nonkwá:ti. 5ht na’tekaià:kon nonkwá:ti ne NOLA iá:wen wáhi, entà:’on wáhi Tiohrhèn:sha tánon O’seronni’kéha takahna’netáhkwen tánon taonrenià:ton ne thé:nen Legislative Assembly aonterihwahtentià:ton, entà:’on ó:ni Inuktitutnéha akaién:take nó:nen í:wehre thé:nen ahatirihwà:ren. Nunavut aonkwè:ta Commissioner in Executuve Council aón:ton wáhi iaionterihwániehte ne thé:nen taonrenià:ton ne Inuit akawennontáhkwen.

Tiotenhniseratierénhton Onerahtókha 1999[39] shiká:ien ne sha’takawennakaratá:ton ne Inuitnéha (Inuktitut tánon Inuinnaqtun) tánon Tiohrhèn:sha néne shontontié:renhte Assembly wahonnitskó:ten.

Nia’té:kon kahá:wi néne nahò:ten tewatkahwánion oh ní:tsi kahiatonshera’shòn:’a takawennanetáhkwen néne Rules of the Legislative Assemble of Nunavut. Ne nahò:ten Minister rothroriánion, to niiohwistowá:nen wathró:ri, tánon akwé:kon nahò:ten waterihwahtentia’tonháties entà:’on Nunavut aohronhkhahtshera’shòn:’a nonkwá:ti akawennakaratá:ton. Tsi niká:ien Nunavut aó:wen Legislative Assembly ró:nen tsi, tokenske’ón:we, tetsá:ron Inuktitut tánon Tiohrhèn:sha kawennakaratá:ton thóha akwé:kon tsi nahò:ten MLA enhatika’én:ion tsi enhontia’tarò:roke enhatitsénhaien.[40] Enwá:ton karì:ware akarihwà:rake tóka’ nek sewahronkháhtshera kahiá:ton ká:ien, tsik tóka’ kahrhará:ton tsi tenkawennanetáhkwen. Tetsá:ron Inuktitut tánon Tiohrhèn:sha kahiá:ton ne Legislature aó:wen Hansard tánon tekaiéston tsi ní:tsi tká:ra’s nonkwá:ti akawennarátie (Inuktitut, Inuinnaqtun, tánon Tiohrhèn:sha) tsi Legislative Assembly tenhatihtharónnion.[41]

Tekaiéston wáhi ne Nunavut aonkwe’ta’shòn:’a ratiianerensherón:nis tetsá:ton shatiwén:nat tánon tehatiwén:nake ne MLA. Rotirihwahrón:ken ne Committee tsi ákta ne tewáshen na’tekaià:kon ne énska tewen’niáwe nihá:ti ne òn:wa ratiià:tare MLA nek Tiohrhèn:sha rontá:tis, oié:ri na’tekaià:kon ne énska tewen’niáwe nihá:ti Inutnéha rontá:tis, tánon tsá:ta na’tekaià:kon ne énska tewen’niáwe nihá:ti tehatiwén:nake Tiohrhèn:sha tánon Onkwehonwehnéha rontá:tis.[42] Tsi eh ní:ioht, ká:ien wáhi ne sha’takawennakaratá:ton tsi na’tekiátere ne Inuitnéha tánon Tiohrhèn:sha tiótkon Legislative Assembly shahontia’tarò:roke nè:’e wáhi ne skén:nen tsi ní:tsi tahontate’nikonhraién:ta’ne tsi ronaterihwahtentia’tonhátie.[43] Tsi NOLA tkarihwahní:rats tsi enwá:ton thikawenní:io ne Inuitnéha, Tiohrhèn:sha, tóka’ni O’seronni’kéha áhontste ne MLA nó:nen enwaterihwahtentia’tonhátie, iah thé:nen teká:ien tsi entà:’on sha’tenkawennakaratatonhátie.

Tékeni teió:nakte wáhi aó:wen ne sha’takawennakaratá:ton: Inuinnaqtun-Tiohrhèn:sha ská:ti nonkwá:ti énska aó:nakte tánon Inuktitut-Tiohrhèn:sha ne ákte’ nonkwá:ti aó:nakte. Nó:nen rotihrhá:re ne ó:ia nonhronkhahtsherò:ten enwatatíhake nó:nen enwaterihwahtentia’tonhátie, sénha é:so iontatewennakará:tats eniakè:sheke ohén:ton eh neniá:wen, tánon Tiohrhèn:sha nen’ nè:’e ne ashennénhkha ahronkháhtshera.[44]

Nunavut aó:wen Legislature aonkwe’ta’shòn:’a thonathró:ri tsi ronentorà:se se’ ne sha’takawennakaratá:ton tsi thonatonhwentsá:ien áse’ken tohkárak niiá:kon rononkwè:taien ne enwá:ton sha’taiewennakará:tate néne Inuitnéha nón:we tiakoió’te. Tehotihonkarákhen wáhi ne Legislature tánon Interpreter/Translator Program Nunavut Arctis College nonkwá:ti nè:’e wáhi ne sénha aiakotiohkowáhnha ne tieweién:te teiewennanetáhkwas naón:ton ne Inuitnéha, Tiohrhèn:sha, tánon O’seronni’kéha aiakoió’ten.[45]

iv. Yukon Legislative Assembly

3ht(1) na’tekaià:kon ne Yukon aó:wen Languages Act ^[46] (YLA) tkáhnhes tsi enwá:ton Tiohrhèn:sha, O’seronni’kéha, tóka’ni énska ne sha’té:kon niwahronkhahtsherá:ke ne Yukon Onkwehonwehnéha nonhronkhahtsherò:tens tsi tenhonterihwakén:ni tánon ó:ia nahò:ten enhonterihwahténtia’te néne Legislative Assembly.[47] YLA 3ht(2) na’tekaià:kon wá:ton, Legislative Assembly tóka’ni ratiianerensherón:nis, tóka’ nè:’e rón:nehre ne Legislative Assembly, enwá:ton iahonterihwániehte ne thé:nen takawennanetáhkwen ne karihwaráston tánon kahiatónnion ne Legislative Assembly aorihwà:ke, Hansard, Standing Orders tánon akwé:kon ó:ia nahò:ten waterihwahtentia’tánion.

Nó:nenk, Legislative Assembly iah thé:nen tethontkà:was ne sha’takawennakaratá:ton ne Chamber nonkwá:ti tóka’ni tsi thatiianerensherón:nis nonkwá:ti. Sénhak ki’ wáhi, nek Tiohrhèn:sha ká:ien akwé:kon nahò:ten karihwaráston ne Legislative Assembly aorihwà:ke, áse’ken iah thé:nen waterihwasherón:ni tehonaterákwen néne 3ht(2) na’tekaià:kon aorihwà:ke néne YLA aó:wen.

Enwá:ton akatá:ton tánon akarihwà:rake thé:nen karihwaráston ne ratiianerensherísa’as ronaterihwahtentià:ton aorihwà:ke Legislative Assembly nón:we thikawenní:io tsi niwahronkhahtsherò:tens ne watonhwentsá:ien aó:wen wahronkhahtsherakwe’ní:ios. Néktsi, tho ní:tsi thonathró:ri tsi nè:’e tkaia’takwe’ní:io to niiokwénion ne tsi thonatonhwentsá:ien ne thé:nen takawennanetáhkwen tánon iah nè:’e tetkáhnhes ne 3ht(2) néne YLA tsi tehotihonkarákhen ne Legislative Assembly tánon Language Services Directorate ne thé:nen tahatiwennanetáhko.

Tsi 4ht na’tekaià:kon ne YLA wá:ton, akwé:kon tsi nihotiié:ren tánon nahò:ten rotirihohétston ne Legislative Assembly entà:’on tenkawennanetáhkwen tsi nonkwá:ti ne Tiohrhèn:sha tánon O’seronni’kéha.

v. Scottish Parliament

Scottish Parliament Standing Orders iorihwénhton tsi Tiohrhèn:sha néne wahronkhahtsherakwe’ní:io ne thé:nen enwaterihwahtentià:ton tsi thatiianerensherísa’as, enwá:ton ó:ni wáhi Scots Gaelis enhontá:ti, tóka’ni thé:nen ó:ia niwahronkhahtsherò:ten, tóka’ Presiding Officer iakorihwanonhwe’onhátie. Nòn:wa tekeniiáshe keniià:tare ne Scottish Parliament (MSP) néne Scots Gaelic kiahrónkha.[48]

Gaelic Language (Scotland) Act 2005 nè:’e tkáhnhes tsi teiotáston tsi Scots Gaelic tsi ne nen’ nè:’e ne wahronhkhahtsherakwe’ní:io Scotland nonkwá:ti. Nè:’e iakorihwahrá:ni ne thikawenní:io ónhka nonkwe’tà:ke tiakoió’te ne Gaelic Language Plans aontaióntkahwe, nè:’e aó:wen ne ohén:ton iakarátie tsi iotehiahróntie ne Gaelic.[49] Gaelic Language Plans iehonthiatonsheraniéhtha tsi nahò:ten entà:’on Gaelic takawennanetáhkwen, thonathró:ri tsi MSP enwá:ton Gaelic áhontste tsi tenhonterihwakén:ni, tsik tóka’ ohén:ton ahatirihóhetste ne Presiding Officer tóka’ni ne ratiianeresherón:nis ahatirihwanòn:we’ne, eh iakorihwanonwe’onhátie néne ratiianerensherón:nis ieia’takwe’ní:io.

Sha’té:ioht, thikawenní:io ónhka ne iontathonkará:wi ne Parliament raotihén:ton aiontá:ti, ó:ni ne ratiianerensherón:nis ronterihwatkáhthos, enwá:ton Gaelic áhontste néne ohén:ton tkarihwanonhwe’onhátie. a’kserá:ke ohén:ton entà:’on enkatokà:ton tóka’ ónhkak í:ienhre Gaelic aiontá:ti nè:’e wáhi ne iontatewennakará:tats aiakè:sheke.[50] Átste nonkwá:ti enthonwatíhnha’ne Gaelic aiontatewennakará:tate tánon taiewennanetáhko ne tsi thatiianerensherísa’as raotirihwà:ke.[51]

Enwá:ton Gaelicnéha takawennanetáhkwen ne thé:nen karihwáhere eh rotirihwanonhwe’onhátie ne Chamber ohén:ton í:iente tánon Reporting Group, ó:ni enwá:ton Gaelicnéha takawennanetáhkwen ne thé:nen ratiianerensherón:nis ronathró:ri eh iakorihwanonhwe’onhátie néne Committees and Outreach Group ohén:ton í:iente. Enwá:ton Gaelicnéha enkahiatónhake ne thé:nen akarihwà:rake, aonterihwahtentià:ton, karihwasheronníhake, tánon karihwanón:ton, nè:’e skátne Tiohrhèn:sha tenwarenià:ton. Tsi nón:we Gaelicnéha wátston tsi tenhonterihwakén:ni tóka’ni tsi enhonnitiohkón:ni, Hansard enkahiatónhkwen ohén:ton nonkwá:ti ne Tiohrhèn:sha kawennakaratá:ton.[52]

vi. United Kingdom House of Commons

Tsi nahò:ten United Kingdom (U.K) Parliament rotirihohétston ne Welsh Language Act 1993, nè:e aó:wen oh ní:tsi Welsh ahronkháhtshera aóntston Wales nonkwá:ti. Welsh Language (Wales) Measure 2011 ieiorihwaséston ne nahò:ten nè:’e tewatkà:was, nè:’e teiotáston tsi Welsh ne aó:wen wahronkhahtsherakwe’ní:io Wales nonkwá:ti. Tetsá:ron ne kaianerensheríson kiathró:ri tsi sha’tetionátte ne Welsh tánon Tiohrhèn:sha tsi enwaterihwahtentia’tonhátie ne National Assembly for Wales.[53]

Tsi ionteweiénstha tánon iehentéstha, entà:’on Tiohrhèn:sha enkawennontáhkwen U.K House of Commons Chamber nonkwá:ti ne thé:nen enhontá:ti Iotkà:te nek nikarihwasónsha enwá:ton thiwahronkhahtsherá:te enhontewennón:tahkwe, teiotonhwentsóhon takawennanetahkwenhátie.[54]

Standing Orders of the House of Commons thatíhnhes tsi ok wató:ken ratiianerensherísa’as tsi enhonterihwahténtia’te nón:we enwá:ton Welsh aóntston, akwé:kon wáhi Wales niioierà:ton. En’niskó:wa 1, 2017, House wahatirihóhetste tsi orihwí:io í:ken tsi Tiohrhèn:sha nen’ nè:’e ne House of Commons aohronkháhtshera, néktsi enwá:ton wáhi Welsh aóntston ok kentiohkwató:kens nonkwá:ti tánon Welsh Grand Committee nón:we.[55] House Committees nonkwá:ti, ki’ ónhte wáhi taiakotonhwéntso’se ne iorihwanòn:weht nikahá:wi ohén:ton í:ienhre Welsh aiontá:ti, ki’ ónhte tenwatonhwéntsohwe nek Tiohrhèn:sha khok aóntston nè:’e wáhi ne aiakó:ton’se ioiánere tsi ní:tsi taierihwa’será:ko néne ónhka iah Welsh teionhrónkha Chair and Clerk. Akwé:kon karihwarástha ne Hansard Welsh nonkwá:ti, eh teskawennanetahkwenhátie ne Tiohrhèn:sha.[56]

Akwé:kon Welsh ratítskote ne Welsh Grand Committee tánon enwá:ton wísk niiá:kon akò:ren aionnitskó:ten. Iotkà:te énska tóka’ni tékeni niiokwèn:rare rontia’tarò:roks énska tsi niiósheres. Tsi En’niska 2018 shihonatia’tarò:ron, ià:ia’k niwáshen ne énska tewen’niáwe na’tekaià:kon ne nahò:ten waterihwahtentià:ton Welsh kawennontahkwenhátie eh sha’teskawennakaratatonhátie ne Welsh tsi niió:re Tiohrhèn:sha.[57]

Enwá:ton Welsh áhontste ne Welsh Affairs Committee nó:nen tenhatihtharónnion. Tiohrhèn:sha kawennontáhkwen thóha akwé:kon ne nahò:ten waterihwahtentià:ton néktsi enwá:ton aionaktó:take ne Welsh aontóhetste tóka’ ohén:ton entierihwanón:ton ne ionterihwatkáhthos. Tekawennakehátie na’á:wen tsi wahontia’tarò:roke 27 shískare En’niskó:wa 2018, tetsá:ron kawennarátie ne Welsh sok Tiohrhèn:sha.[58]

vii. Legislative Assembly of the Northern Territory (Australia)

Tsi iah thé:nen karihwahnirá:ton ahronkháhtshera teká:ien Northern Territory nonkwá:ti,[59] rotirihwanonhwè:’on wáhi ne Tiohrhèn:sha áhontste Legislative Assembly nonkwá:ti.[60] Tho ní:tsi shens niieiéhrha thikawenní:io niwahronkhahtsherò:ten eniontewennón:tahkwe tsi thonanitiohkwarò:ron nó:nen enhonatoriahtíhton ne Assembly. 2016 shiiosherò:ten, Standing Orders of the Legislative Assembly of the Northern Territory entà:’on wahonterá:ko tsi tóka’ tseià:ta ieià:tare í:ienhre thiwahronkhahtsherá:te aiontewennón:tahkwe néne iah Tiohrhèn:sha té:ken enwá:ton wáhi eh neniá:wen aró:nen ki’ iokontátie Tiohrhèn:sha enskawennakaratá:ton tsi enwathroríhake tánon nakà:rake ne kahiá:ton. Committee thonathró:ri tsi enkatókerike to nikarì:wes enhontá:ti néne ratiia’tarónnion tóka’ ken’ nenhatí:iere, iah thé:nen ísi’ nón:we aionaktó:take ne tekawennanetáhkwen aorihwà:ke. Ne ieià:tare entà:’on eniehiá:ton ne nahò:ten eniè:ron tsi akowén:na én:iontste nè:’e wáhi ne Parliamentary Record aorihwà:ke nè:’e teionathaharátie nahò:ten Tiohrhèn:sha kahiá:ton.[61] 2016 shiiosherò:ten, iah tekarihwaié:nen tsi wahatirihwakaránie tahatité:ni ne Standing Orders tánon ne ó:ia ieia’tarónnion ne ó:ia niwahronkhahtsherò:ten néne iah Tiohrhèn:sha té:ken ohén:ton Tiohrhèn:sha watá:ti tsi tekawennanetáhkwen akaién:take.[62]

Iah enskátha ne tekawennanetáhkwen tóka’ni kawennakaratá:ton tetkaniahesahtsherá:ien Legislative Assembly nonkwá:ti, iah ó:ni tehotí:ien tsi nón:we iewennakaratátstha tsi tió:nakte.[63] Iewennakaratátstha tánon/tóka’ni teiewennanetahkwáhtha rotiienta’òn:ne ne ok wató:ken kaienawà:se aotióhkwa aorihwà:ke. Tsá:ta tóka’ni sha’té:kon niiosherá:ke tsi náhe Aboriginal Interpreter Service tahóntkahwe ne kawennakaratá:ton tánon tekawennanetáhkwen ne kaianerensherón:ni kaienawà:se aotióhkwa aorihwà:ke, tsá:ta iawén:re niwahronkhahtsherá:ke ne aonhà:’a tewahronkhahtsherakwe’ní:ios Nonkwehonwehnéha tahóntkahwe.[64]

Ákta ne énska tewen’niáwe niwahronkhahtsherá:ke Nonkwehonwehnéha thontá:tis Northern Territory nonkwá:ti. Ákta ne tsá:ta niwáshen niioshénsherote nihá:ti Nonkwehón:we ne Northern Territory nonkwá:ti (áshen niwáshen na’tekaià:kon ne énska tewen’niáwe néne tsi nihá:ti eh thatì:teron), ronónha wáhi ià:ia’k niwáshen na’tekaià:kon ne énska tewen’niáwe Onkwehonwehnéha ronhrónkha tsi thotinónshote tóka’ni raotiná:takon kon’tatié:ha.[65] É:so ne kí:ken ísi’ nón:we ne énska tewen’niáwe niwahronkhahtsherá:ke Northern Territory nonkwá:ti iah thé:nen tehatihiá:tons ne raotiwén:na. Aró:nen ki’ tseià:ta Onkwehón:we wahshakonentshatirón:ten osherón:ni ahontia’tarò:roke shontontáshawen 1974 shiiosherò:ten.[66]

TEIEHTHARÁHKHWA

A. Onkwehonwehnéha ahronkhahtshera’shòn:’a ne Koráhne: Tkariho’tsò:ron

É:so rá:ti ne ronterihwatkáhthos tho ní:tsi wahontá:ti tánon iahatirihwà:reke raotihén:ton ne Committee tsi ní:ioht ne wahón:nise, tsi ní:ioht nòn:wa wenhniseraténion, tánon tsi ní:ioht tsi wa’kenhátie tsi ní:tsi róntstha ne Onkwehón:we akohronkhahtshera’shòn:’a House of Commons nonkwá:ti ne Koráhne. Nè:’e ronateríhonte ne Committee ne tahonnón:kohte tánon ahatika’én:ion tsi nenkaié:ren tánon tsi ní:tsi enwátston ne Onkwehón:we akohronkhahtshera’shòn:’a House nonkwá:ti, tho ní:tsi ratika’én:ions ne Committee tsi iorihowá:nen ahatiié:na tánon ahatí:tate to niiorihowá:nen néne Onkwehón:we akohronkhahtshera’shòn:’a Koráhne nonkwá:ti, thok ní:tsi wathró:ri kí:ken ne aiakohró:ri ne Committee ten tenhatiia’tó:rehte.

2016 shiiosherò:ten ionkwe’tashé:ton, 1.6 niwerienhtsherá:ke nihá:ti Korahró:non rotirákwen tsi Ronnonkwehón:we, 260,000 rotirákwen tsi ratiweién:te tahatihthá:ren skátne Onkwehonwehnéha.[67] Nòn:wa 58 tekonttihánion niwahronkhahtsherá:ke ká:ien Koráhne nonkwá:ti, eh karátie ne 90 tekontià:khon niwahronkhahtsherá:ke.[68] Ne ken’ ní:kon, ià:ia’k niwahronkhahtsherá:ke khok ísi’ nón:we ne oié:ri nioshénsherote nihá:ti ronhrónkha skátshon: Cree, Dene, Innu, Inuktitut, Ojibway, tánon Oji-Cree.[69]

Aró:nen ki’ ne 1940 shiiosherò:tens Committee rotirihwahrón:ken tsi tho náhe sha’teka’nikónhrhare tsi iosto’onhátie ne Onkwehón:we akohronkhahtshera’shòn:’a.[70] 1980 shiiosherò:tens tiotáshawe, ísi’ nón:we ne 18 ní:kon waterihwasherón:ni ne iokontátie ok nakaié:ren ne Onkwehón:we akohronkhahtshera’shòn:’a wahonnóhetste ne Assembly of First Nations.[71] Nonhwa’kéha washé:ton wathró:ri tsi taiosto’onhátie néne tsi niiá:kon ne akowenna’ón:we ionhrónkha tánon ne nek aiewennateríhake.[72] 2016 shiiosherò:ten 36.7 nitiakoién:ton néne tsi niká:ien akowenna’ón:we nè:’e tiotierénhton iakohronkhà:’on, tióhton niiosherá:ke sénha tonterò:roke tsi náhe 1981 shahónshete.[73] Thóha akwé:kon ne Onkwehonwehnéha ahronkhahtshera’shòn:’a Koráhne nonkwá:ti ó:nen “í:wehre akónhton.”[74]

Tohkára nihá:ti ronterihwatkáhthos sahonwanehiaráhkwen ne Committee tsi nè:’e tiorì:wa tsi taiosto’onhátie tsi wátston ne Onkwehonwehnéha ahronkhahtshera’shòn:’a tsi é:so nè:’e ioraké:wen ne nahò:ten kakoráshera rotiianerensherón:ni, sénha wáhi néne é:ren shakotiia’tenhawíhton ne ieksa’shòn:’a tánon tsi ionterihwastaniónhkhwa ieshakotì:teron.[75] Tseià:ta ionterihwatkáhthos iakothró:ri tsi iorihowá:nen nahotiià:tawen Nonkwehón:we tsi niká:ien eh nón:we wahontáweia’te áse’ken nè:’e iahotì:reke ne kwah ahontéha nahatiweientéhta’ne ahontá:ti ne raotiwenna’ón:we.[76]

É:so iá:ko ionterihwatkáhthos néne tsi niká:ien Committee teiakotà:’on iakothró:ri to niiorihowá:nen ne akanonstá:ton tánon aionhnhé:ton ne Koráhne aó:wen Onkwehonwehnéha ahronkhahtshera’shòn:’a. Nè:’e ró:nen ne ronterihwatkáhthos:

• Iorihowá:nen tánon kanó:ron ne ahronkhahtshera’shòn:’a tsi nonkwá:ti ne tsi niiakorihò:ten tánon nè:’e enkaieron’tón:ni oh ní:tsi entewanonhtónnion. Owennà:ke nón:we tetewaiestáshions ne nahò:ten tewanonhtónnion tánon tho ní:tsi aonseietióhetste tsi niionkwarihò:ten tsi sakahwatsiratátie.[77]
• Entà:’on akanonstá:ton tánon aonteweien’tónhake, nè:’e ó:ni ne ahehiahrónhake tánon aonsaionhnhé:ton.[78]
• Raotiwenna’ón:we wáhontste ne thotí:iens tsi shakotirihonnién:ni ne nithotiién:sas ne ahonnehià:rake tsi nithoné:non tánon tsi nihotirihò:ten.[79]
• Entà:’on kahwistanó:ron tsi ní:tsi aieka’én:ion en Koráhne aó:wen Onkwehonwehnéha ahronkhahtshera’shòn:’a.[80]
• Enwe’néston tánon ioiánere tsi ní:tsi tenioia’tón:ko tsi ní:tsi kátaties tánon to niiaonhnhakátste tóka’ tsi tionkwè:ne aikothón:te’ne ne Onkwehonwehnéha.[81]
• Nè:’e eniakona’tón:ha’se ne Onkwehón:we nitiakoién:sas tsi ioríhonte tánon iorihowá:nen ne akowenna’ón:we nó:nen entkonwaswanòn:na ne Onkwehonwehnéha ahronkhahtshera’shòn:’a aóntston Parliament nonkwá:ti. Nè:’e tewatihénthos naiakote’sennaién:ta’ne ne skén:nen aonsón:ton tsi na’tehónteron ne Onkwehón:we tánon Iah Tehonnonkwehón:we Korahró:non.[82] Nè:’e ó:ni iakanaiesherà:rake ne thia’teká:konte aióntsthake nakowenna’ón:we Onkwehón:we nithotiién:sas nonkwá:ti.[83]
• Sénha enkaiánerenste tsi niwate’nientenhtsherò:ten tánon nikaweiennò:ten ne Onkwehón:we akohronkhahtshera’shòn:’a kakoráshere nonkwá:ti tóka’ enwathontá:ton aóntston ne Onkwehón:we akohronkhahtshera’shòn:’a Parliament nonkwá:ti. Nè:’e enkashenniiostánion thí:ken ahronkhahtshera’shòn:’a, tsi nikanakerasherò:tens iaón:ton, tánon tsi nahò:ten Onkwehón:we iehotiiéston néne Korahnéha iohetstén:ni.[84]

Nòn:wa, Onkwehón:we ratiià:tare Parliament ne Canada’s House of Commons nonkwá:ti.[85] Committee wahatirihwà:ronke ohén:ton House nonkwá:ti shahonwentskó:ten ne Mr. Romeo Saganash, MP, Abitibi–Baie-James–Nunavik–Eeyou raià:tare, iah thé:nen tekawennaién:tahkwe ne Creehnéha nahonnì:ron “member of Parliament.” Tsi thotí:iens wa’thatihthá:ren, yimstimagesu tóka’’ni “iontatià:se” wahatiwennón:ni náhontste East Creehnéha nonkwá:ti.[86]

Tsi nè:e shà:kat teho’nikónhrhare, nek e’nekénhkha Creehnéha, Winnipeg Centre ieià:tare Cree thotí:iens tánon tehatiwennaiestáshions wa’thatihtharónnion tánon otapapistamâkew, tóka’ni “iontaterihwahrá:ni” wahatiwennón:ni.”[87]

Committee wahatirihwà:ronke tsi Eeyou Istchee James Bay Regional Government sha’tekawennakaratá:ton róntstha tsi nonkwá:ti ne Tiohrhèn:sha, O’seronni’kéha, tánon Cree nó:nen ratitsénhaiens.[88] Nè:’e aó:wen ne sha’takawennakaratá:ton áse’ken tekonttihánion tsi nihonronkhahtsherò:tens néne ratiia’tarónnion, nè:’e ó:ni iawehià:rons ne sénha ahe’néhake, akarihwaientahkwénhake, tánon akaiéston.[89] Onkwe’tà:ke nón:we tenkaiénthon ne thé:nen tsi tkatsénhaien entewaterihwahtentià:ton, nè:’e iehoti’nikonhrà:re ne nithotiién:sa ne kakorashera’kéha ahontsté:riste tsi thatì:teron.[90]

Committee wahatirihwà:ronke ó:ni tsi Assembly of First Nations, Onerahtohkó:wa 2018 Special Chiefs Meeting nonkwá:ti, nè:’e entewatié:renhte énhontste – tánon enhatiwennakará:tate – Onkwehón:we akohronkhahtshera’shòn:’a tsi enhonterihwahténtia’te.

B. Tsi ní:tsi tekawennanetáhkwen tánon kawennakaratá:ton ne House of Commons nonkwá:ti.

Nè:’e ioteríhonte ne takawennanetáhkwen ne taontté:ni tsi nahò:ten kahiá:ton ne ó:ia nonhronkhahtsherò:ten aonsakhiatónhake. Tekiattíhen wáhi ne kawennakaratá:ton tánon ne tekawennanetáhkwen.[91] Nè:’e ioteríhonte ne sha’tekawennakaratá:ton ne aontóntkahwe aiakothón:te’ne nowén:na, sha’teio’shátste tsi niiewennasnó:re nénen iontá:tis, kenk nikarì:wes ohnà:ken eniakowennen’tónhake tsi na’tekiátere kawennotátie tánon ne kawennakaratatonhátie. Iah nek té:ken ne tekawennahnhonterátie aiewennakaratá:tate. Nek aó:wen ne aonthró:ri ne nahò:ten kwah kén:ton, nahò:ten karihwenhá:wi néne iah kwah orihwakwé:kon thakarátie tsi ní:ioht tóka’ eniehiá:ton.[92] Sha’tekawennakaratá:ton aó:wen ne wahronkhahtsherakwe’ní:io skawennakaratá:ton, tsi nón:we ne tiotierénhton ahronkháhtshera enskawennakaratá:ton tsi nonkwá:ti ne wahronkhahtsherakwe’ní:io, sok thò:ne ne ashénhaton ahronkháhtshera. Tekarihwaierón:tare, ne sha’tekawennakaratá:ton aieié:na nashénhaton ahronkháhtshera nonkwá:ti, tiotierénhton ahronkháhtshera tekeníhaton ahronkháhtshera nonkwá:ti enskawennakaratá:ton sok tekeníhaton ahronkháhtshera tsi niió:re ashénhaton ahronkháhtshera. Ne ken’ tekarihwaierón:tare, nè:’e wahronkhahtsherakwe’ní:io néne tekeníhaton ahronkháhtshera. Iotkà:te enkatokeríhake tsi nahò:ten kwah kén:ton ne ken’ neniá:wen tsi nonkwá:ti néne iakotahónshate.

Enwá:ton tsi thatitsénhaiens, tsi tionkwè:ne, tsi tehshakotitsèn:tha, tóka’ni tsi tetiontatia’torehtáhkhwa tiontatwennakará:tats nenieia’to’ténhake ne iontatewennakará:tats. Iotkà:te tsi tkawennahnhó:ton nón:we eniakoió’ten ne tsi thatitsénhaiens tiontatewennakará:tats ne sha’taiewennakaratá:tate. Iotkà:te nè:’e eniontatió’ten’se tsi thatitsénhaiens tánon ne ratiianerensheron:nis raotitióhkwa, tsi ní:ioht ne House of Commons. Iakoià:taken’t nó:nen iakoió’te tánon eniontatahónshatate ne tseià:ta tóka’ni ieienawa’sehtsherenhá:winéne tsi tionkwè:ne tiontatewennakará:tats, thò:ne ákte’ na’kanónshati ientsontathró:ri. Iotkà:te eh karátie ne tsi tehshakotitsèn:tha ienhón:ne néne ákte’ nithoné:non kahwatsire’shòn:’a, kaia’takehnháhtshera rotiió’te enshakotinatahré:na’se, tóka’ni ne tehatirihwakéhnhas tánon ronate’kwáshen enhatitsénhaien. ^[93]

Ohén:ton tehonwatitáston ne Government of Canada’s Translation Bureau, néne Department of Public Works and Government Services thatiià:tare, ronónha khok ratihá:wi ne thé:nen takawennanetáhkwen tánon akawennakaratá:ton akwé:kon kakoráshera aonakténion tánon aotiohkwa’shòn:’a nonkwá:ti, ok ó:ni ne Parliament. Nòn:wa, ísi’ nón:we ne 100 niwahronkhahtsherá:ke tánon tekontià:khon kon’tatiéshon ahia’kserakwé:kon shakotirihwawà:se.[94]

2017-18 shiiosherò:tens, 760 niwahronkhahtsherá:ke Nonkwehonwehnéha karihwanón:ton wahatiié:na ne Translation Bureau. Thóha akwé:kon nen’ nè:’e Inuit tewatihénthos.[95] Ne tahatirihwa’será:ko ne kí:ken Onkwehonwehnéha karihwanón:ton, Bureau rotihiatonsherá:ien ne 100 nihá:ti iontatewennakará:tats ratishennarónnion néne rotikwénion tewáshen niwahronkhahtsherá:ke Onkwehonhwehnéha ahotiió’ten. Tsi náhe ne 2016 shiiosherò:ten, sha’tekawennakaratatonhátie thonatkà:wen ne Bureau Nonknwehonwehnéha Parliament nonkwá:ti 33 niwenhniserá:ke nikarì:wes.

Rotirihwahrón:ken ne Committee tsi Translation Bureau rón:nehre ahontkòn:seren ne thé:nen í:ienhre sénha aóntston ne Onkwehón:we akohronkhahtshera’shòn:’a.[96] Enhonatateweiennenta’ónhake ne Bureau ne ronaterihwa’karí:te tsi ahontasnié:non tsi sénha iakotiohkowahnha’onhátie ne iontatewennakará:tats tánon teiewennanetáhkwas Koráhne nonkwá:ti. Niiosharésha wáhi tsi ákta ne 90 nihá:ti iontatewennakará:tats rón:nes Koráhne nonkwá:ti, niiosherésha ó:ni tsi nihotikwénion ne Bureau ne áhontste tsi raoná:wen ahronkháhtshera kaweientehtáhtshera.[97] Nè:’e entká:ieste tsi enioiáneren’ne tsi ní:tsi taonrenià:ton ne Onkwehón:we akohronkhahtshera’shòn:’a tsi tóka’ Parliament sénha tenhatitstenhró:ten ne ken’ nón:we aorihwà:ke.[98]

Nó:nenk, entà:’on eniehá:wake ne tetsá:ron Tiohrhèn:sha tánon O’seronni’kéha iontatewennakará:tats néne tieweién:te akohiatónshera tsi nón:we rotiienterè:’on tsi iontaterihonnienni’tha’kó:wa kanonwakwatákwen tánon nè:’e tehshakotihwahnirá:ti néne Board of Examiners of Canadian Translators, Terminologists, tánon Interpreters Council.[99] Rotihwahrón:ken ne Committee tsi iorihowá:nen ne kí:ken áse’ken enwá:ton taontenòn:ianihte tóka’ thé:nen teionterien’tawén:rie ne iontatewennakará:tats tánon ó:ni entà:’on aiakokweniónhake iokontátie aiontatewennakará:tate ne tósha aiakote’shennaién:ta’ne ne thé:nen aiekwatá:ko.[100]

Ne Board of Examiners aontaiontaterihwahní:ratshe, enwá:ton ken’ naié:iere ne iontatewennakará:tats:

• Taiontóhetste tiontaterihwahniratì:tha néne kanakerashera’kéha aotióhkwa tionatenróhon aontahóntkahwe; tóka’ni
• Aontaióntkahwe to niiakorihwakwénion, to niiosherá:ke shiiontatewennakará:tats, aontaióntkahwe akoio’ténshera tánon tsi nón:we niiakoió’tehkwe karihwarónnion.[101]

Néktsi, ioiánere wáhi naiakoterièn:tarake tsi iah entà:’on aiontaterihwahní:ratshe tsi Onkwehonwehnéha eniontatewennakará:tate ne Koráhne tánon nòn:wa iah thé:nen teionkwè:taien ne iontaterihwahnirá:ti Onkwehonwehnéha iontatewennakará:tats.[102]

Ronathontétie ó:ni ne Committee ne code of ethics tehatì:neren néne iontatewennakará:tats nè:’e wáhi ne nek “iakowennaienterestsíhon” naieia’to’ténhake.[103] Entà:’on tetsá:ron nowenna’shòn:’a eniakowennaienterestsihónhake naón:ton aka’nikonhraientà:’on tetsarónhkwen nonkwá:ti.

C. Ne Ohén:ton Ieiohá:te

Kwah tokèn:’en ronaterièn:tare ne Committee tsi ronteweiénstha tsi niwátston ne Onkwehonwehnéha House of Commons nonkwá:ti tsi nòn:wa nikahá:wi teiottenonhátie to na’tekontì:neren ne Korahnéha Thatinákere Onkwehón:we tánon ne Iah Teionkwehón:we. Iorihowá:nen ne aonsakarihwasheronníhake tsi kaienterè:’on ne Onkwehonwehnéha aóntston House of Commons nonkwá:ti.

Shihonteweiénstha, iakotiohkowá:nen iakoterihwatkáhthon tsi niiorihowá:nen ne tsi nihotirihò:ten tánon tsi ní:tsi rontátkens néne Onkwehón:we néktsi shé:kon teiotonhnharèn:rons tsi katátie ne kí:ken owenna’shòn:’a.

Iakotiohkowá:nen iakoterihwatkáhthon ó:ni iakothró:ri ne ahshakotiríhon ne Parliament ieia’tarónnion ne Onkwehonwehnéha ahontewennón:tahkwe tánon ne iokontátie aka’nikonhraientà:’on tsi enwaterihwahtentià:ton ne House of Commons tánon aotiohkwa’shòn:’a nonkwá:ti tsi enhatiién:tere’ne to niiorihowá:nen tánon oh ní:tsi ratíhawe ne Onkwehón:we tsi ronónha nè:’e ronnonwentsenhawe’ón:we ne kèn:’en.

Tió:konte shitkáhnhes ne kaianerénshera ne Tiohrhèn:sha tánon O’seronni’kéha aontatíhake ne Kanonshakwe’niiò:ke, nè:’e akoianerénshera ne House of Commons ieia’tarónnion. Wahónttoke ne Committee tsi iah teiakokwénion ótia’ke ne ieia’tarónnion naiako’nikonhraién:ta’ne ne Onkwehonwehnéha, iah sha’tékene té:ken nahò:ten nòn:wa Korahnéha iohetstén:ni, iah ó:ni néne tsi ní:ioht ne tsoianerátie tsi na’tehóntere ne Korahnéha Thatinákere Onkwehón:we tánon ne Iah Teionkwehón:we.

Ken’ ní:tsi wahatirá:ko néne Committee:

Ne akonwaién:tere’ne ne Onkwehón:we owenna’shòn:’a ne House of Commons nonkwá:ti tsi nitioianénha ne kí:ken waterihwathró:ri.

i. Tsi ní:tsi enkarihontákwen tánon ne thikaténion tekaia’toréhton

Tho ní:tsi ronnonhtónnion néne Committee tsi ní:tsi enkarihontákwen tsi ní:tsi enwátston ne Onkwehonwehnéha tsi enwaterihwahtentià:ton ne House of Commons tánon skenen’shòn:’a ién:we aotiohkwa’shòn:’a nonkwá:ti. Committee ronathontétie kí:ken tánon wahatirihwanòn:we’ne tho ní:tsi skenen’shòn:’a neniá:wen.[104]

Ne sénha kawenní:ios aóntston, tho ní:tsi wahatirá:ko néne Committee nakarihontákwen tsi ní:tsi enwátston ne Onkwehonwehnéha ne Kanonshakwe’niiò:ke nè:’e iohentè:se ne ioiánere tsi ní:tsi aonterihwahtén:ti. Tho ní:tsi enwaterihwahtén:ti tsi sha’tenkón:ne tsi ní:tsi enkarihwakweniénston to nikanó:ron ne Onkwehón:we akowenna’shòn:’a tánon tsi ní:tsi ratirihwakweniénstha ne House of Commons.

• Karihowanáhton ne Onkwehonwehnéha tsi niiokwénion aorihwà:ke

Tsi nikarì:wes thé:nen ne Parliament, akwé:kon tsi niiá:kon ionská:neks Onkwehonwehnéha aiontewennón:tahkwe entà:’on eniontatahronkà:ten ne Clerk of the House of Commons tsi eniehiá:ton tánon tho na’kawennò:ten aorihwa’shòn:’a entióntkahwe tsi niká:ien iakokwénion tánon ionská:neks ohén:ton nikahá:wi á:iontste Kanonshakwe’niiò:ke tóka’ni aotiohkwa’shòn:’a nonkwá:ti. Nè:’e ioteríhonte ne kí:ken karihowanáhton ne aioia’takéhnha ne House Administration tánon Translation Bureau tsi niiosnó:re enwá:ton ne Onkwehonwehnéha iontatewennakará:tats ieshennarónnion kahiatónshera akásha, ne sha’takawennakaratá:ton ne Kanonshakwe’niiò:ke tóka’ni aotióhkwa tsi enwaterihwahtentià:ton aorihwà:ke, tóka’ni nó:nen ratiianerensherí:ne enhatitsénhaien tsi enwá:ton eh nón:we aierihwanón:ton aieié:na ne kawennakaratá:ton kaienawa’séhtshera, tsi ní:ioht ne ratiianerensherón:ni ratitshénhaiens.

Ken’ ní:tsi enskarihowanáhton nó:nen entewatáshawen akwé:kon ne Parliament tánon nó:nen onkwè:tase ieià:tare eniakorihwaién:ta’ne ne Onkwehonwehnéha á:iontste.

• Tsi nahò:ten wahronkà:ton néne ieia’tarónnion Onkwehonwehnéha aóntston aorihwà:ke

Niá:re, Committee wahatirá:ko néne ieia’tarónnion ne iorihwanòn:weht ahshakohnahronkà:ten ne Clerk of the House of Commons tsi nó:nen rón:nehre Onkwehonwehnéha ahontewennón:tahkwe nó:nen tsi wa’kenhátie enhonnitskó:ten Kanonshakwe’niiò:ke tóka’ni enhatitsénhaien. Kwash sha’té:ioht tsi ní:tsi enwahronkà:ton kí:ken tsi ní:ioht ne Senate of Canada raoná:wen. Senate nonkwá:ti, iah kwah thé:nen tekahiá:ton ne iorihwanòn:weht wahronkà:ton; niá:we, tsi rón:nehre “iorihwaié:naht” aóntston  nè:’e aó:wen ioiánere tsi ní:tsi aiontatia’tatshén:ri ne iakorihwakwénion iontatewennakará:tats. Tsi nonkwá:ti ne Kanonshakwe’niiò:ke, ohén:ton enthatitó:ka’te tsi Onkwehonwehnéha enhontewennón:tahkwe eh karátie naionaktó:take ne iontatewennakará:tats aionkwe’taién:take. Ó:ni, Committee wahatiién:tere’ne tsi tekiattíhen tsi ní:tsi wátston ne Onkwehonwehnéha Chamber nonkwá:ti tánon ne House nonkwá:ti.

É:so iá:kon néne iakoterihwatkáhthon, eh ratiia’tarátie áshen nihá:ti ne Parliament, iahatirihwake’tó:ten tsi wahatirihwanòn:we’ne tsi ioiánere ne ohén:ton Onkwehonwehnéha aiontewennón:tahkwe tsi enwaterihwahtentià:ton ne Kanonshakwe’niiò:ke tsi enhotiia’takéhnha tsi nè:’e naonhà:’a tioiánere akawennakaratá:ton ne ieia’tarónnion aiontahónshtate.[105]

• Tsi nahò:ten enwá:ton aierá:ko néne Onkwehonwehnéha aorihwà:ke tsi nikarì:wes House of Commons enwaterihwahtentià:ton

Tho ní:tsi ronnonhtónnion néne Committee tsi tóka’ ónhka néne ieia’tarónnion ionská:neks Onkwehonwehnéha aiontewennón:tahkwe ken’ ká:ien nahò:ten enwá:ton aierá:ko. Tsi ohén:ton tkarihwíson, nó:nen tóka’ iakonáktote néne Onkwehonwehnéha iontatewennakará:tats, enwá:ton ken’ nenié:iere:

• Ohén:ton ne taié:ta’ne tánon Onkwehonwehnéha aiontewennón:tahkwe, tekawennanetáhkwen entióntkahwe ne nahò:ten iakotá:ti néne Tiohrhèn:sha tánon O’seronni’kéha akawennontáhkwen tánon ne Clerk akó:wen Table iá:we néne sha’tekahá:wi iontatewennakará:tats á:iontste. Nó:nen ken’ neniá:wen, iokontátie Tiohrhèn:sha tánon O’seronni’kéha enkawennontáhkwen tsi enwatatíhake néne ieià:tare nahò:ten iakotá:ti, teiaonhwentsiià:kon enwátston nó:nen tenwatonhwéntsohwe.
• Tenié:tá’nn tánon Onkwehonwehnéha eniontewennón:tahkwe tósha thé:nen aiehiá:ton néne tsi nahò:ten kahtharáhkwen. Iah óksak thakawennakaratá:ton tsi nonkwá:ti ne Tiohrhèn:sha tánon O’seronni’kéha ne nahò:ten ieià:tare eniontá:ti. Entà:’on enhonaterièn:tarake, Committee tsi nihonnonhtónnion, néne ieia’tarónnion tsi enhotiiánia’ke tsi nihotikwénion nahatirihontá:ko tsi ratiianerensherón:ni nó:nen iah teio’nikonhraién:taht ne nahò:ten iontá:ti ión:ton. Nó:nen ne ieià:tare iah thaontaióntkahwe thé:nen tekawennanetáhkwen ne Onkwehonwehnéha iakotewennontáhkwen iakotá:ti karátie, entà:’on enieweiennén:ta’ne kátke tenkawennanetáhkwen é:ren nikahá:wi, iah ísi’ nikahá:wi ne Parliament, House of Commons Administrative Debates nonkwá:ti.

Nó:nen iah káneka iontatewennakará:tats té:iens ne Onkwehonwehnéha akawennakaratá:ton, kí:ken ieià:tare enwá:ton ken’ nenié:iere:

• Ohén:ton ne taié:ta’ne tánon Onkwehonwehnéha aiontewennón:tahkwe, tekawennanetáhkwen entióntkahwe ne nahò:ten iakotá:ti néne Tiohrhèn:sha tánon O’seronni’kéha akawennontáhkwen tánon ne Clerk akó:wen Table iá:we néne sha’tekahá:wi iontatewennakará:tats á:iontste. Nó:nen ken’ neniá:wen, iokontátie Tiohrhèn:sha tánon O’seronni’kéha enkawennontáhkwen tsi enwatatíhake néne ieià:tare nahò:ten iakotá:ti. Committee ronnonhtónnion tsi entà:’on eniewennahnó:ton néne iontatewennakará:tats ne nahò:ten Onkwehonwehnéha tekawennanetáhkwen tsi nonkwá:ti ne Tiohrhèn:sha tánon/tóka’ni O’seronni’kéha. Ronaterièn:tare ne Committee tsi eniakorihwákste’se ne aiontatewennakará:tate tsi nonkwá:ti ne Tiohrhèn:sha tánon O’seronni’kéha néne iontatewennakará:tats nó:nen iah thaiako’nikonhraién:ta’ne kwah nè:’e tekiatatiénhtha nakó:wen code of ethics. Ronathontétie ne Committee tsi sewatié:rens ken’ neniá:wen tsi niiakoio’ténsheres. Nó:nen ken’ neniá:wen, iontatewennakará:tats enwá:ton enierì:waien ohén:ton eniewennahnó:ton ne taierihwáthe’te tsi nahò:ten iewennahnotà:ne, tsi iah nè:’e teiakó:wen.[106]
• Tenié:tá’nn tánon Onkwehonwehnéha eniontewennón:tahkwe tósha thé:nen aiehiá:ton néne tsi nahò:ten kahtharáhkwen. Iah óksak thakawennakaratá:ton tsi nonkwá:ti ne Tiohrhèn:sha tánon O’seronni’kéha ne nahò:ten ieià:tare eniontá:ti. Entà:’on enhonaterièn:tarake, Committee tsi nihonnonhtónnion, néne ieia’tarónnion tsi enhotiiánia’ke tsi nihotikwénion nahatirihontá:ko tsi ratiianerensherón:ni nó:nen iah teio’nikonhraién:taht ne nahò:ten iontá:ti ión:ton. Nó:nen ne ieià:tare iah thaontaióntkahwe thé:nen tekawennanetáhkwen ne Onkwehonwehnéha iakotewennontáhkwen iakotá:ti karátie, entà:’on enieweiennén:ta’ne kátke tenkawennanetáhkwen é:ren nikahá:wi, iah ísi’ nikahá:wi ne Parliament, House of Commons Administrative Debates nonkwá:ti.

Ronská:neks ne kwah ahonnè:neste néne Committee tsi nihoti’nikonhrahní:ron tsi nè:’e aó:wen ne Onkwehonwehnéha akatátie tsi enwaterihwahtentià:ton ne Kanonshakwe’niiò:ke, orihwí:io eh neniá:wen tóka’ tseià:ta ne ieia’tarónnion Onkwehonwehnéha eniontewennón:tahkwe tánon Tiohrhèn:sha tánon O’seronni’kéha sha’tenkawennakaratá:ton. Nè:’e ronská:neks ne akaren’nhà:’on kí:ken Onkwehonwehnéha aóntston ne Kanonshakwe’niiò:ke néne Committee.

Committee ronaterièn:tare tsi ónhte neiakoió’tatshe néne tsi niká:ien Onkwehonwehnéha eniontewennón:tahkwe tsi iah thaiontate’nikonhraién:ta’ne nó:nen Ierihwanón:tha Nikahá:wi én:wawe, tóka’ni ó:ia thitiawenstíhon waterihwahtentià:ton ne Kanonshakwe’niiò:ke.

• Ne Onkwehonwehnéha aóntston tsi enwaterihwahtentià:ton: tenkawennanetáhkwen tsi enkahiatónhake tsi ionteweien’tóhkhwa House of Commons nonkwá:ti.

Committee wahatirá:ko tsi sénha ohnà:ken entà:’on eniohrónhake ne thé:nen Onkwehonwehnéha kawennontáhkwen ne Kanonshakwe’niiò:ke, tósha é:ren nikahá:win ó:nen Parliament ienhatísha, nok tetsá:ron Tiohrhèn:sha tánon O’seronni’kéha enkawennakaratá:ton néne Debates (Hansard) of the House of Commons. Enwá:ton wáhi néne ieia’tarónnion raoná:wen karonwarahra’kéha tekahna’netáhkwen ne nahò:ten ronathro:ri akawennakaratá:ton tánon ne eh iá:we Debates (Hansard) tóka’ni ne Committee Evidence nonkwá:ti, tsik tóka’ enkaién:take.

Néktsi, tóka’ seronhkè:ne tsi ní:tsi enkarihontákwen kí:ken ne tsi ionteweien’tónhkhwa iá:we, nè:’e wahatirá:ko ne Committee ne House of Commons Administration tahatirihotahrhóksi oh ní:tsi sénha entsoiáneren’ne tánon ne aonsahshakotihrí:ri ne Committee é:ren nikahá:wi néne nahò:ten ronaterien’tatshénrion.

• Thikarihwaténion

Teiaonhwentsiià:kon owén:na: Ne akawennakaratá:ton tsi na’tekónteron ne ahronkhahtshera’shòn:’a, sewatié:rens wáhi tenwatonhwéntsohwe ne teiaonhwentsiià:kon owén:na akawennakará:tate. Ronathontétie ne Committee tsi niiorihwà:’a ká:ron nenioianeréhake tsi ní:tsi enkawennakará:tate néne teiaonhwentsiia’konhnéha. Néktsi, tsi nó:nen tenwatonhwéntsohwe, nè:’e enhatirá:ko néne Committee ne Tiohrhèn:sha tóka’ni O’seronni’kéha tenkawennanetáhko néne teiaonhwentsiia’konhnéha tsi House of Commons nonkwá:ti enhontá:ti.

Iohtáhrhon Tsi Ka’nikonhraientáston: Néne Translation Bureau raononkwe’ta’shòn:’a wahshakotihró:ri ne Committee tsi katshenrionháties to niioríhonte ne iohtáhrhon tsi ka’nikonhraientáston. Nòn:wa teiorì:wake teka’nikónhrhare tsi nitiotkà:wen ne kí:ken kaienawa’séhtshera aorihwà:ke néne to niohrón:kaht tsi kawennaráston tánon to niio’shátste tsi tewa’araié:nas, nè:’e wáhi teniako’nikonhrhá:ren néne iakotahónshate tánon nónhka teiakotonhwentsó:ni nen’ nè:’e.[107] Tsi eh ní:ioht, iah nè:’e thahatirá:ko ne Committee ne iohtáhrhon tsi ka’nikonhraientáston ahonhténtia’te ohén:ton tsi niió:re kwah iekaié:ri tsi nenhoti’nikonhrahnirónhake tsi kwah néstsi tsi ní:tsi enkawennakaratá:ton. Iehoti’nikonhrà:reks wáhi tsi niiorihwaseháties ne ka’nerohkwáhere, tho ónhte nién:we tsi nón:we ká:ron nenkarià:kon tánon ká:ron na’tenka’nikonhrhá:rake tsi ní:tsi iakoió’te ne iontatewennakará:tats akohrèn:shon akaonkwe’ta’shòn:’a. Thò:ke ki’ wahatirá:ko ne Committee ne Translation Bureau iahontashónteren tsi rotiió’te nahatitshén:ri ne karihwástha iohtáhrhon iontatewennakaratátstha watenonión:ni.

To Niiakonáktote Tánon To Niiakorihwakwénion Néne Iontatewennakará:tats: Shiwateweienstonhátie kí:ken, wahatirihwà:ronke ne Committee tsi, ne takiaterihwaierontá:rake ne Tiohrhèn:sha tánon O’seronni’kéha iontatewennakará:tats tánon teiewennanetáhkwas, kwah iakotiohkwásto iakoió’te tsi nonkwá:ti ne Onkwehonwehnéha, nè:’e ónhte akarihón:ni tsi iah kwah thaionaktó:take ne ken’ naiá:wen. Nè:’e ó:ni wahatirihwà:ronke ne Committee, néne tsi náhe, wahotirhwanó:ron’se ne Translation Bureau ne Onkwehonwehnéha iontatewennakará:tats ahonnonkwe’tatshén:ri néne kwah ieweién:te tsi ieianerensherón:ni, iah nè:’e tekarátie ne Inuktitut.[108] Nòn:wa iah teionkwè:taien ne iontatewennakará:tats néne Canadian Translators, Terminologists and Interpreters Council tehshakotiia’taiestáshion.

Roti’nikonhrahní:ron wáhi ne Committee, tóka’ eniotashonterátie tsi enthatirihwà:reke ne Onkwehonwehneha iontatewennakará:tats tánon teiewennanetáhkwas aionkwe’taién:take, sénha tenhatihonkarákha ne Onkwehón:we tsi tienakerénion tánon akotiohkwa’shòn:’a ne sénha akaién:take ne Onkwehonwehnéha akawennakaratá:ton tánon takawennanetáhkwen.

Tsi nikaió’tats tsi ní:tsi akaién:take: Tsi nikaió’tats tsi ní:tsi akaién:take: Wahonwatihró:ri wáhi ne Committee tsi enwá:ton iontatewennakaratátstha tsi niiakonákte enkaién:take tánon eh West Block nonkwá:ti nentiowénhake tsi nón:we ashénhaton aséstsi tsi niiakokonákte. Nek teka’nikónhrhare ne tsi ní:tsi kanónskon kakwatákwen House of Commons nonkwá:ti tsi nek tékeni iontatewennakaratátstha tsi niiakonákte ionáktote. Tsi eh ní:ioht, roti’nikonhraién:ta’s ki’ wáhi néne Committee tsi entà:’on enthatika’én:ion oh ní:tsi aontahóntkahwe ne Onkwehonwehnéha akawennakaratá:ton tsi nonkwá:ti ne Tiohrhèn:sha tánon O’seronni’kéha néne House of Commons.

• Ieia’tarónnion Tsi Iehiahtónhkhwa To Niiakohwístes

Tsi Committee raotihén:ton wa’thá:ta’ne, Mr. Saganash waharihwakará:tate tsi tóka’ nòn:wa kí:ken Memebers By-Law karì:wate iah thaiakoríhon sha’táhontste nohwísta tsi nonkwá:ti ne Onkwehón:we akohronkhahtshera’shòn:’a.[109] Tsi ní:tsi ronnontónnion ne Committee tsi enwá:ton sha’taóntston nohwísta tsi nonkwá:ti ne Onkwehón:we akohronkhatshera’shòn:’a, tsik tóka’ wáhi iekaié:ri tsi ní:tsi ronterihwahtentià:tha tsi ratiianerensherón:ni.

Ne ki’ wáhi, Committee ratirákwas

Ne Board of Internal Economy tahatiia’tó:rehte tsi Members By-Law nón:we éntewehte tsi ní:tsi enhatirihontá:ko tsi ratiianerensherón:ni tsi nonkwá:ti ne Onkwehón:we akohronkháhtshera.

• Sasátken’s

Naontiesénhake ne iosnó:re ahóntken’se ne Committee tsi enhatirihwaién:tere’ne ne Onkwehón:we akohronkháhtshera áhontste Kanonshakwe’niiò:ke, nó:nen wísk niiosherá:ke enkaierí:ton nè:’e aó:wen aonsahóntken’se tsi nikarihwaié:ren.

---

 

 

Kentiohkonniánion tánon Onhkarè:shon	Tsi Nikahá:wi	Katsén-haien
Romeo Saganash, M.P., Abitibi—Baie-James—Nunavik—Eeyou	2018/03/20	93
House of Commons André Gagnon, Teieia’toréhtha Iontatienawà:se, Ionterihwahtentià:tha Charles Robert, House of Commons Iontathiatón:ni
Georgina Jolibois, M.P., Desnethé—Missinippi—Churchill River	2018/03/22	94
Robert-Falcon Ouellette, M.P., Winnipeg Centre
Hon. Serge Joyal, Ieianerensherí:ne	2018/03/27	95
Hon. Dennis Glen Patterson, Ieianerensherí:ne
Legislative Assembly of the Northwest Territories Danielle Mager, Onkwe’tà:ke Akorihwa’shòn:’a tánon Teiehtháhrha Ohén:ton Í:iente
Yukon Legislative Assembly Floyd McCormick, Assembly Iontathiatón:ni
Legislative Assembly of Nunavut John Quirke, Legislative Assembly Iontathiatón:ni	2018/04/17	96
Akaonhà:’ak Tsi Iontsterístha Cheryle Herman, Denehnéha Tsewennakétskwas Iontathretsá:rons	2018/04/19	97
Department of Canadian Heritage William Fizet, Ienákere Tsi Iontia’táhrha Ohén:ton Í:iente Hubert Lussier, Iekó:ra Iontatienawà:se Tsi Ienákere, Iohetstén:ni tánon Tsi Iaonhwentsakwenhrá:ron
Statistics Canada Pamela Best, Iontsterístha Iontatienawà:se, Onkwe’ta’kéha tánon Onkwehonwehnéha Tsi Niiakothiatón:nis Jean-Pierre Corbeil, Iontsterístha Iontatienawà:se Onkwe’ta’kéha tánon Onkwehonwehnéha Tsi Niiakothiatón:nis Vivian O'Donnell, Teierihwaiestáshions Onkwe’ta’kéha tánon Onkwehonwehnéha Tsi Niiakothiatón:nis	2018/04/19	97
Akaonhà:’ak Tsi Iontsterístha Ellen Gabriel	2018/04/26	99
Assembly of First Nations Iontatkowanenhkó:wa Perry Bellegarde Miranda Huron, Ahronkháhtshera Ohén:ton Í:iente Roger Jones, Iontatkowanenhkó:wa Iontate’nikonhrahnhontéhrha
First Nations University of Canada Arok Wolvengrey, Iakorihonniennihkó:wa Ierontaksnéha tánon Tsi Iontahronkhahtsheraweiénstha, Onkwehón:we Akohronkhahtshera’shòn:’a aotióhkwa, Iorà:ses tánon Tsi Niiakorihò:ten
Akaonhà:’ak Tsi Iontsterístha Jérémie Séror, Iontsterístha tánon Ohén:ton Í:iente Tsi Ionterihwaienstáhkhwa Otokèn:’en Ahronkhahtshera’shòn:’a tánon Tekawennakehnéha Kentiohkonnià:ke, Ottawa Tsi Iontaterihonnienni’tha’kó:wa	2018/05/01	100
Department of Public Works and Government Services Matthew Ball, Teiakotattáston Tekeníhaton-Ohén:ton Í:iente Teiewennanetáhkwas Tsi Ierihohetstáhkhwa Stéphan Déry, Ohentonhkó:wa Í:iente Teiewennanetáhkwas Tsi Ierihohetstáhkhwa
Eeyou Istchee James Bay Regional Government Johanne Lacasse, Ohén:ton í:iente Melissa Saganash, Cree-Québec Relations Ohén:ton Í:iente Crees/Cree Nation Government Tsi ietsenhaientahkhwa’kó:wa
Canadian Translators, Terminologists and Interpreters Council Malcolm Williams, Ohén:ton Íkenete, Teierihwaiestáshions Akotióhkwa	2018/05/03	101
Scottish Parliament Bronwyn Brady, Iehiatonsherakwatákwas, Karihwahnirá:ton Waterihwathró:ri Ruth Connelly, Ohén:ton Í:iente ne Tekaiénthon Linda Orton, Ohén:ton Í:iente ne Ón:kwe Akoia’takehnáhtshera
Legislative Assembly of the Northern Territory Michael Tatham, Legislative Assembly Iontathiatón:ni	2018/05/23	104

 

 

Kentiohkonniánion tánon Onhkarè:shon

National Assembly of Quebec

 

KARIHWARÁSTON TSI NÍ:TSI KATSÉNHAIEN

Tekahna’netáhkwen néne aó:wen Karihwaráston tsi ní:tsi Katsénhaien (Katsénhaien tsi niiothiá:ton. 93, 94, 95, 96, 97, 99, 100, 101, 102, 104, 105, 108 and 116).

Taionteweièn:ton tsi wa’erihwínion’te,

Hon. Larry Bagnell, P.C., M.P.

Tierihwaniarotáhrhoks